Những điều "họ" không nói với bạn

Sau khi viết được 3 bài blogs vui vui, có ông anh lâu lâu không chém gió quay lại hỏi thăm và bảo mình rằng "Chú cũng care chuyện thiên hạ phết đấy", mình thấy đúng thật. Mình viết không chỉ cho mình mà mình cũng viết vì mình hi vọng những kiến thức của mình có thể mang lợi ích gì đó cho những ai đã/ đang mong muốn tích lũy tài sản mà không bị những những người được cho là "chuyên gia" "lừa".

1. Môi giới (broker) sẽ có thu nhập càng cao nếu bạn mua/ bán càng nhiều dù bạn có lỗ bao nhiêu đi nữa!!!

Điều này dễ hiểu thôi, mỗi chiều giao dịch của bạn, dù mua/ bán, bạn đều mất phí (hiện tại rẻ nhất là 0.15%/ chiều?) vậy 2 chiều sẽ là 0.3%. Tiếp đó, các broker sẽ đưa các con số kiểu như nếu bạn lỗ 20%, bạn sẽ phải kiếm lại 25% đề huề vồn, con số này tiếp tục to lên khi mà bạn lỗ nhiều hơn. Nhưng, broker cũng "quên" không nói với bạn rằng:

(i) Đây không phải là đầu tư: việc mua mua bán hàng ngày không phải là đầu tư đó chỉ là trading (thậm chí là đánh bạc). Bạn thử nghĩ xem, hằng ngày, có 1 khối lượng cổ phiếu nhất định giao dịch, ta hay gọi là thanh khoản của 1 cổ phiếu, khối lượng này thì chỉ chiếm 1 phần nhỏ trong số lượng cổ phiếu của cả 1 doanh nghiệp. Vậy, không phải bạn đang để 1 nhóm nhỏ giao dịch nào đó quyết định cho vốn hóa của 1 doanh nghiệp, khi mà broker nói với bạn rằng thị trường luôn đúng?

(ii) Họ thực sự không hiểu gì về Doanh nghiệp họ khuyến nghị bạn mua/ bán: thường thì các broker sẽ khuyến nghị cho khách bằng đồ thị, bằng những tin đồn và/ hoặc thêm những câu như "con" này cơ bản tốt. Những khuyến nghị kiểu trên thường chẳng có nghĩa lý gì cả, như có các tin đồn về cái ngân hàng nào là chủ tịch quay lại nào là sáp nhập nào là tập đoàn tư nhân hàng đầu Việt Nam sắp múc bank đấy vân vân và mây mây, kết quả là có 1 ngân hàng khác đã thoái vốn ngân hàng có tin đồn kia và kế hoạch 2021 lãi hẳn ngàn tỉ. Hay DN nào đó có mấy cái máy bay cũng muốn niêm yết tại Mỹ chả hạn?

2. Các chuyên viên phân tích (analyst) ở các công ty chứng khoán có mâu thuẫn lợi ích như các broker không?

Các bạn analyst cũng không tránh khỏi mâu thuẫn lợi ích của broker, tuy không nhiều nhưng cơ bản là có. Analyst thường sẽ có áp lực ít nhất về thời gian, thường thì 2-4 tuần để làm ra 1 report, nếu như là 1 report mà họ đã nghiên cứu rồi, đây là báo cáo lần 2, lần 3 thì có thể update tương đối đơn giản. Nhưng đối với doanh nghiệp hoàn toàn mới thì điều này là cực kỳ khó khăn để thực sự hiểu về doanh nghiệp, chứ chưa nói đến làm model định giá. 

Thêm vào đó, nếu không vẽ model ra để có upside, nhưmg CTCK có margin cao nhất thị trường cứ phải update giá model liên tục để "đuổi kịp" giá thị trường tăng. Và nếu các report không có upside, thì sao broker call được nhỉ? 

Nếu các bạn rảnh, hay thử xem 1 vài báo cáo của các CTCK trong top 10 thị phần môi giới chả hạn, sẽ thấy nhiều báo cáo rất nực cười. Ví dụ như: (i) bảng cân đối kế toán không cân (ví dụ tổng tài sản khác với tổng nợ + vốn) hoặc tệ hơn phải thu > tổng tài sản (ii) giá target price thấp hơn market price khoảng 1-2% thì bảo là ngắn hạn rủi ro, dài hạn thì hấp dẫn, model của các analyst là discount các dòng tiền trong tương lai mà? (iii) báo cáo update giá mục tiêu liên tục để "đuổi" theo giá thị trường và có thể nhiều trường hợp khác nữa.

Nói đi cũng phải nói lại, thu nhập của analyst không được cao, và dường như cũng chưa được coi trọng, nhiều bên CTCK ít kinh phí thì các analyst cũng ít được tiếp xúc với DN, ít thực tế, các head cũng chưa hiểu về bản chất định giá,...

Vậy với các cá nhân, các bạn không có background về tài chính/ đầu tư, bạn sẽ hiểu gì về các chỉ số tài chính của doanh nghiệp, nếu bạn không hiểu về họat động kinh doanh của doanh nghiệp thì bạn có hiểu được giả định của analyst có hợp lý?

3. Các "chuyên gia" xuất thân từ broker lâu năm/ đá sân từ lĩnh vực chuyên môn khác?

Các "chuyên gia" trong nhóm này về cơ bản chất lượng cũng không khác nhau nhiều (về đầu tư). Những người này họ thường có 1 lượng khách nhất định rồi đi ra làm riêng hoặc có 1 lượng fan nhất định từ 1 chuyên môn nào đó thì đá sang đầu tư, cố vấn tài chính. Kết quả là, họ vẫn đang đi bán hàng, họ bán các idea để các bạn tiếp tục trading hay đánh bạc, tiếp tục cống phí cho họ. Nếu những người có chuyên môn, sẽ thấy những phân tích/ những bánh vẽ của những "chuyên gia" này hết sực nực cười, không có giá trị áp dụng thực tế, nhưng với các cá nhân không chuyên, thì đó lại là những câu chuyện hết sức màu hồng. 

Vậy ai sẽ chăm lo cho các nhà đầu tư cá nhân đây? Câu trả lời là không ai cả, tự lo thân mình thôi!

Sẽ hiếm có broker nào nói với bạn rằng anh/ chị hay tham khảo quỹ A, quỹ B, vì cơ bản nếu gửi quỹ thì còn đâu phí cho họ? Và nếu biết quỹ A, quỹ B rồi, cũng chẳng ai nói với bạn nên đầu tư thế nào, vì sao? Vì những người ở trên, họ cũng chẳng hiểu gì về đầu tư cả, và họ cũng có thể khuyến nghị các bạn gửi tiền ở họ, ủy thác họ kiếm tiền cho, cam kết 1 mức nào đó chả hạn chứ không dại gì tư vấn các bạn gửi quỹ khác dù đó là phù hợp với khẩu vị rủi ro của bạn.